तलाठी म्हणजे कोण? आणि कार्य?

तलाठी हा महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागातील एक अधिकारी असतो, जो मुख्यतः गावपातळीवर जमिनीशी संबंधित कामकाज पाहतो.

तो गावचा सरकारी नोंदणी अधिकारी मानला जातो, ज्याचं मुख्य काम जमिनीच्या नोंदी ठेवणे व महसूल संकलन करणे असते.

तलाठ्याच्या जबाबदाऱ्या व कामे

1. 7/12 उतारा व 8अ चे अद्ययावत नोंद ठेवणे

जमिनीची मालकी, पिकांची माहिती, फेरफार (mutation) यांची नोंद ठेवतो.

2 फेरफार नोंदी (Mutation Entry)

जमिनीचा खरेदी-विक्री, वारसा हक्क, विभाजन यामधून झालेल्या बदलांची नोंद घेतो.

3 महसूल वसुली

जमिनीवरील कर (Land Revenue), पाणीपट्टी व इतर सरकारी महसूल गोळा करतो.

4 सरकारी योजनांची अंमलबजावणी

पीक विमा, किसान क्रेडिट कार्ड, प्रकल्पग्रस्त पुनर्वसन, जमिनीचे पंचनामे आदी सरकारी कामात मदत करतो.

5 मोजमाप आणि जमीन वादात माहिती देणे

जमीन सीमांकन, पंचनामा व कोर्टाला माहिती पुरविणे.

6 तहसीलदाराच्या आदेशानुसार काम

तलाठी हा तहसीलदार किंवा मंडल अधिकाऱ्याच्या नियंत्रणाखाली काम करतो.

तलाठी कोणत्या गावात असतो ?

• प्रत्येक गटगाव किंवा तलाठी सर्कलमध्ये एक तलाठी नियुक्त असतो.
• तो 1 ते 5 गावं सांभाळतो.
• त्याचे कार्यालय बहुधा ग्रामपंचायतच्या नजीक असते.

तलाठी होण्यासाठी पात्रता (Eligibility)
शैक्षणिक पात्रता

1 कोणत्याही शाखेतील पदवीधर.

2 वय मर्यादा सामान्य वर्ग: 18-38 वर्षे.

3 परीक्षा महाराष्ट्र सरकार मार्फत तलाठी भरती.

4 संगणक ज्ञान MS-CIT प्रमाणपत्र आवश्यक.

तलाठी कडून मिळणारे महत्त्वाचे दस्तऐवज

1. 7/12 उतारा
2. 8A उतारा
3. फेरफार दाखला
4. जमीन प्रमाणपत्र
5. अधिवास व उत्पन्न प्रमाणपत्रासाठी तपशील

तलाठीबाबत तक्रार कुणाकडे करावी ?

1. तहसीलदार
2. मंडल अधिकारी (Circle Officer)
3. जिल्हाधिकारी कार्यालय
4. ACB (जर लाच मागितली तर)

तलाठ्याचे अधिकार (Powers of Talathi)

• तलाठी हा न्यायिक अधिकारी नसला तरी तो अधिकृत नोंदवही ठेवणारा अधिकारी असतो.
• काही प्रकरणांमध्ये तो पंचनामा अधिकारी म्हणून कार्य करतो उदा. नैसर्गिक आपत्ती, पीक नुकसान, बिबट्या हल्ला, इ.
• तलाठ्याच्या नोंदींना कायदेशीर महत्त्व असतं खास करून कोर्टात साक्षीपुरावा म्हणून.

तलाठी यांचं सॉफ्टवेअर / पोर्टल काम

1. आजकाल तलाठी MAHA-BHUMI / Bhulekh सॉफ्टवेअर वापरतातः
2. 7/12 व 8A ऑनलाइन अपडेट
3. फेरफार प्रक्रिया
4. महसूल वसुलीची माहिती

तलाठ्याच्या नोंदींचे महत्त्व (Legal Importance)

• 7/12 व 8A हे दस्तऐवज कोर्टात साक्षीसारखे वापरले जाऊ शकतात.
• तलाठ्याच्या फेरफार नोंदीवरूनचः
• जमिनीचा वारसा मिळतो.
• सरकारकडून भरपाई मिळते.
• जमीन खरेदी-विक्री नोंद होते.

तलाठ्याला भेटून काम करताना काय लक्षात घ्यावं?

• तलाठ्याशी लेखी अर्ज आणि acknowledgment घ्या.
• लाच मागितल्यास रेकॉर्डिंग आणि ACB ला तक्रार.
• तलाठी जर काम टाळत असेल, तर RTI दाखल करा "फेरफार किती दिवसात होतो?" याची चौकशी करा.
• गावचा सरपंच / मंडल अधिकारी / तहसीलदार यांना लेखी अर्ज पाठवा.